ΔΑΣΥΛΛΙΟΝ (Μαγέροι) ΓΡΕΒΕΝΩΝ

25. Δασύλλιον, το (Μαγέροι)

 Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου (Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ"

Γενικά: Το Δασύλλιο (Μαγέρη) βρίσκεται ΒΔ των Γρεβενών σε απόσταση 35 χλμ. από τα Γρεβενά και 30 χλμ. από το Τσοτύλι και σε υψόμετρο 993 μέτρα πάνω από τη θάλασσα. Πριν τη σημερινή του θέση το χωριό βρισκόταν 2 χιλιόμετρα ΒΔ το οποίο πυρπολήθηκε  πριν από τρεις αιώνες από τους κατακτητές. Χαρακτηριστικό του χωριού τα πέτρινα σπίτια χτισμένα με πελεκητές πέτρες από τους έμπειρους Δασυλλιώτες τεχνίτες.

Κοινοτικά: Στοιχεία αρχικής αναγνωρίσεως: Κοινότης Μάγερ. Β.Δ 19-12-1918. Μετονομάσθηκε σε Δασύλλιον. Με τη σύσταση της Νομαρχίας Γρεβενών το 1964 αποσπάστηκε από την επαρχία Βοΐου. Εκκλησιαστικά ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών του 1914 ήταν εγγεγραμμένοι 87 χριστιανοί.

Η κοινότητα Μαγέρης στις 30/6/1924 ζητά την επανεξέταση της αποφάσεως κοινοτικών ορίων με την κοινότητα Λιμποχόβου (Διλόφου) Ανασελίτσης καθ’ ότι λόγω ελλιπούς μορφώσεως υπέγραψε αβασανίστως έγγραφο στο οποίο παραχωρεί έκταση με αγρό του Παπατζήμου και χέρσο έκταση με καστανιές. Πρόεδρος  της κοινότητος Μαγέρης κ. Απόστολος Παπαδόπουλος και μέλος της Επιτροπής κ. Νικόλαος Παπαχρίστος (ΓΑΚ Κοζάνης 60/1653).

Ο πρόεδρος της κοινότητας Δασυλλίου και α.α Ευαγ. Παπανικολάου στις 14-9-28 απαντώντας σε υπόμνημα του Νομάρχη ότι το Δελτίο Στατιστικής κινήσεως του πληθυσμού δια την Α΄ τριμηνία 1927 έχει υποβληθεί στην Υποδιοίκηση Γρεβενών στις  22-4-1927 (60/1332).

Το Ε.Τ.Ε.Ο Γρεβενών διακηρύττει ότι εκτίθεται σε φανερά μειοδοτική δημοπρασία η επισκευή γεφύρας επί του χειμάρρου παλιομάγειρο την 1-3-1936 προϋπολογισμού 8.000 δραχμών (Φ.Δ.Μ  23-2-1936).

Ο Γεώργιος Νισίκας  στις 11-6-36 εργολάβος επισκευής της γεφύρας Δασυλλίου κατοίκου Γρεβενών με αίτηση προς τον Έπαρχο Γρεβενών αναφέρει ότι δια την επισκευή της γέφυρας Δασυλλίου η Κοινότης επέβαλλε προσωπική εργασία στους κατοίκους του δια τη μεταφορά υλικών κλπ δια τον άνω σκοπό. Επειδή όμως οι κάτοικοι Δασυλλίου αρνούνται να εκτελέσουν την απόφαση Κοινότητος, παρακαλεί όπως διατάξει σχετικώς καθότι άνευ της προσωπικής εργασίας σύμφωνα με  τους όρους του συμβολαίου τυγχάνει αδύνατος η επισκευή της γέφυρας ταύτης. 

Ο πρόεδρος της κοινότητας Δασυλλίου  στις 20-9-51 με έγγραφο στη Γενική Διοίκηση Β. Ελλάδος Διεύθυνση Δασών ζητά την αναστολή της απαγορευτικής διάταξης της αιγοβοσκής στην περιφέρεια της κοινότητος προς όφελος των πτωχών κατοίκων και διότι καθίσταται αδύνατος η ανταλλαγή τούτων με πρόβατα για να μην εκποιήσουν ταύτα οι κάτοικοί των σε εξευτελιστική τιμή (60/1051).

Διαβατήρια: 

Χρήστος Δημητρίου Παπαχρήστος γεν. 1892 έλαβε διαβατήριο στις 12-7-27 για Αμερική μετά της συζύγου του  Σουλτάνας γεν. το 1899 με δύο τέκνα του Βασιλείου γεν. το 1919 και του δευτέρου στις 13-6-27. Ο πρόεδρος Βασ. Παπαχρίστος.

Εκπαίδευση: Σχολείο λειτουργεί από το 1832 σύμφωνα με ενθύμηση του δάσκαλου Θ. Παπαβαρσαμόπουλου από Καληράχη Γρεβενών. Αρχικά στεγάστηκε στο νάρθηκα του Αγίου Νικολάου. Διδακτήριο ανηγέρθη το 1900 με συμβολή των κατοίκων, εκκλησίας και του συλλόγου «Φιλοπρόοδος Αδελφότης Μαγεριωτών  Κωνσταντινουπόλεως  Ο ΄Αγιος Νικόλαος» ο οποίος ιδρύθηκε το1893. Ανακαίνιση  του διδακτηρίου πραγματοποίησε ο σύλλογος «Φιλοπροοδευτική ΄Ενωση Δασυλλιωτών Η Αγία Παρασκευή» με έδρα το Δασύλλιο ο οποίος ιδρύθηκε το 1976.

Μαγέρη  έχει 310  ψυχάς Ελληνικάς, σχολήν μικτήν τετρατάξιον, μαθητάς 25, μαθητρίας 20, διδάσκαλον 1, ιερέα 1. (Μακεδονικόν Ημερολόγιον 1913 σελ.212).

 Διδακτηριακή κατάσταση του σχολείου το έτος 1937: «Οίκημα δημόσιον. Ο ισόγειος όροφος δεν είναι διαρρυθμισμένος σε δωμάτια, καθόσον δεν είναι κατοικήσιμος, αλλά χρησιμεύει ως αποθήκη της καυσίμου ύλης του σχολείου. Ο ανώγειος όροφος αποτελείται από τρία δωμάτια. Ο αριθμός των μαθητών στην αίθουσα διδασκαλίας κυμαίνεται στους 65 με 70. Είναι μονοτάξιον. Κτίσθηκε επί τουρκοκρατίας επί σχεδίου εμπειροτέχνου και δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της παιδαγωγικής επιστήμης. Δεν έχει επάρκεια φωτισμού και αερισμού καθόσον παρακωλύονται αμφότερα τα θεία δώρα εκ του προσκείμενου παραλλήλου ιερού ναού του Αγίου Νικολάου του οποίου η στέγη υπερέχει του σχολείου. Επιπροσθέτως στερείται αυλής και γυμναστηρίου» (60/619).

Από όμιλο ερασιτεχνών νέων δόθηκε θεατρική παράσταση σε αίθουσα του δημοτικού σχολείου υπέρ ενισχύσεως του σχολικού ταμείου (Β.Ε 23-1-38).

Διδακτήριο, μετρία η κατάσταση, υλικό ελλιπές, βιβλιοθήκη μικρά, σχολικός κήπος καλλιεργείται. Μαθητές εγγεγραμμένοι 53, παρόντες 30. Διδάσκαλος ο Βασίλειος Παπανικολάου έγγαμος μετά 7 τέκνων, τελειόφοιτος γυμνασίου με συνολική υπηρεσία 37 ετών. Η εντός και εκτός του σχολείου συμπεριφορά του είναι ανεπίληπτος και χαίρει αρκετής εκτιμήσεως (16-11-42).

Θεατρική παράσταση στο σχολείο υπό των νέων και νεανίδων της κοινότητας Δασυλλίου με το εθνικό έργο «Το τίμημα της Λευτεριάς» (Κατσαντώνης) πλαισιωμένο υπό δύο κωμωδιών. Παρά την υπερβολική πτώση χιόνος τίμησαν τη θεατρική παράσταση κάτοικοι των πέριξ χωρίων. Οι εισπράξεις διετέθησαν υπέρ του δημοτικού σχολείου (Κ.ΤΣΙΟΥΚΛΑΣ,πρόεδρος κοινότητας, Εφημερίς Ένωσις Φεβρουάριος 1961).

Παπαδόπουλος Θωμάς[1]: Από Δασύλλιον, διδάσκει αποτελεσματικώς (16/11/1926), έγγαμος 1 τέκνο, απολυτηριούχος 3τάξιου διδασκαλείου Θεσ/νίκης 1924-25,  κατηρτισμένος, μεθοδικός, επιμελής στο έργο του (8/6/1929), ακόλουθος κάτοχος διδασκομένης ύλης και αρτίας εγκυκλοπαιδικής και επαγγελματικής μορφώσεως αλλά δεν επιδεικνύει διδακτική ικανότητα και φιλοπονία (15/12/1930), παρουσιάζεται βελτιωμένος σε επιμέλεια, ζήλο, καθήκον (8/12/1931), βελτίωση σε μέθοδο (9/6/1932), κάτοχος της διδασκομένης ύλης και επαρκούς εγκυκλοπαιδικής μορφώσεως. Λόγω της αντιληπτικής του ικανότητας πρέπει να είναι εκ των αρίστων. Δεικνύει μεγαλυτέρα επιμέλεια (22/3/1933), επιδεικνύει μεγαλύτερο ζήλο και επιμέλεια από τα προηγούμενα έτη, βελτιώνεται εις μέθοδο,  άφησε τις έριδες με τους κατοίκους (8/12/1933). Γενική μόρφωση περιορισμένη. Δεν είναι πλήρης και βαθέως κάτοχος της διδασκομένης ύλης. Στερείται και της δεούσης ευρείας εγκυκλοπαιδικής και επαγγελματικής μορφώσεως. Διδακτική ικανότης μέτριος. Διοικητική ικανότης επαρκής. Ως προς τη φιλοπονία αμελής (12/3/1937). Γενική και ειδική μόρφωση, επαυξάνει αυτοβελτιούμενος δια μελέτης και εργασίας. Εργάζεται σε νυκτερινή σχολή (15/3/1938), έγγαμος 4 τέκνα. Γενική και ειδική μόρφωση επαρκής. Διδακτική, διοικητική ικανότης επαρκής. Φιλοπονία φιλόπονος, φιλότιμος ( 22/4/1939). Επιστημονικώς, διδακτικώς επαρκής, διοικητικώς δεξιός. Ως προς την εκτέλεση του καθήκοντος ευσυνείδητος (18/5/1940)[2].

Γερασόπουλος Βασίλειος:[3] Από Δασύλλιο, γραμματεύς β΄, ετών 29, έγγαμος 2 τέκνα, πτυχιούχος διδασκαλείου. Γενική  μόρφωση αρτία. Ειδική και επαγγελματική επαρκής, επεκτεινόμενη και διευρυνόμενη. Κατέχει τη Γαλλική γλώσσα (8/11/1939)[4].

Επισιτιστική βοήθεια: Η Επιτροπή απορίας του χωριού αποτελούμενη από τον πρόεδρο κοινότητας, τον Εφημέριο και τη γραμματέα προς την Ιερά Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης στις 20-10-59 αναφέρουν ότι δεν επιθυμούν την παραλαβή των εσχάτως αποσταλέντων εφοδίων ήτοι: τυρόν, άλευρον δια τους απόρους Α΄ κατηγορίας της κοινότητας δια τους παρακάτω λόγους. Εκ των 180 προτεινόμενων που όρισε η κοινότητα το Γραφείο Πρόνοιας Γρεβενών όρισε μόνο 66 απόρους. Σε περίπτωση που διατεθούν στους ελαχίστους θα υπάρχει έντονη διαμαρτυρία. Παρακαλούμε όπως ενεργήσετε δια την αποστολή τόσων εφοδίων όσοι και είναι οι πραγματικοί άποροι Α΄ κατηγορίας της κοινότητος ήτοι δια 180 άτομα.

Δασυλλιώτες κυνηγοί φόνευσαν αγριόχοιρο 78 κιλών εις θέσιν «Τσιάρας». Ο κυνηγός Αθαν.Καλύβας είχε καταστρώσει το σχέδιο.Φύλαξαν όλες τις διαβάσεις. Ενεφανίσθη στη διάβαση που φύλαγε ο Νικ. Λιούμπαρης.Μια ντουφεκιά τον έριξε κάτω προς μεγάλη χαρά όλων των κυνηγών αλλά και των άλλων συγχωριανών που γεύτηκαν το νόστιμο κρέας του…(Ένωσις 3-1-65).

Ιερά: α) Ιερός ναός Αγίου Νικολάου με έτος ανέγερσης το 1875,  με το ψηλό καμπαναριό φιλοτεχνημένο το 1929 από το λιθοξόο Γεώργιο Βράγκα. β) Εξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής που πρωτοχτίστηκε το 1710. Επειδή κατέστη ετοιμόρροπη με δαπάνη του συλλόγου «Φιλοπρόοδος  ΄Ενωσις Μαγεριωτών Αμερικής Η Αγία Παρασκευή» που ιδρύθηκε το 1910 χτίστηκε νέα το 1920. Τιμάται στις 26 Ιουλίου όπου το χωριό γιορτάζει.  γ) Εξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου το οποίο κτίσθηκε με δαπάνη των οικογενειών  του οικισμού «ΚΙΑΦΑ» που συμμετείχαν στην ίδρυση του νέου χωριού. δ) Εξωκλήσι του Αγίου Μηνά χτισμένο στα ερείπια του εγκαταλελειμμένου χωριού «ΠΑΛΙΟΧΩΡΙ». ε) εξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου στη θέση του Παλιομανάστηρου σε απόσταση 1500 μέτρων βορειοανατολικά του χωριού. στ) Ακόμη υπάρχουν τα εικονοστάσια της Αγίας Παρασκευής, τρία (αρ.3) του Αγίου Γεωργίου, των Αγίων Πάντων.

Αφιερωτές στην Ιερά Μονή Αγίου Νικάνορος έχουμε 1 (Παγούνως)  της Α΄ Γραφής (1534) και τέσσερις (Παναγιότις. Δήμο. Σκέβο. Μάνο.) της Β΄ Γραφής (1692). Το χωριό αν και έχει ενοριακό ναό τον Άγιο Νικόλαο ωστόσο πανηγυρίζει στις 26 Ιουλίου, της Αγίας Παρασκευής, όπως πανηγύριζαν στις προηγούμενες θέσεις  του χωριού στο Παλιομάγερο και στο Παλιοχώρι.

Κοινοτικό Δελτίο Απογραφής: Πρόεδρος Ιωάννης Σκόδρας. Μέλη Σκόδρας Γεώργιος, Γεώργιος Δελβινιώτης Απ. Σκόδρας. Οικίες 70. Πληθυσμός 380. Καταστροφή οικιών ουδεμία. Θύματα 3 από ανταρτικό πόλεμο. Συνεδρίαση 20-7-1945.

Ξενιτιά: Το άγονο, το ορεινό του εδάφους έστρεψε τους Δασυλλιώτες να στραφούν στην ξενιτιά και κυρίως στην Κωνσταντινούπολη, Αμερική και κει να διαπρέψουν ως οικοδόμοι, εργάτες, μαραγκοί, επιστήμονες.

Οικονομία: Τόπος ορεινός, λίγα τα χωράφια, ανεπαρκής ο βοσκήσιμος τόπος. Οι κάτοικοι ξενιτεύονται παλιά στην Κων/πολη, Αμερική ως μαστόροι, μαραγκοί τώρα στα αστικά κέντρα τη Θεσσαλονίκη. Αρκετοί σπούδασαν με μία λαμπρά σταδιοδρομία ως καθηγητές, γιατροί, πολιτικοί μηχανικοί… Με το ποτάμι του Παλιομάγερου κινούνταν τρεις νερόμυλοι. Αναφέρεται ότι το 1931 απασχολούνταν με τη μελισσοκομία. Οι κτηνοτρόφοι του χωριού (18) με έγγραφο στο Νομάρχη το 1960 διαμαρτύρονται για την  απόφαση της κοινότητας να τους επιβάλλει φόρο βοσκής για τα μικρά ζώα 7 δρχ.  Ζητούν το ποσό να μειωθεί στις 5 δραχμές κατά ζώο καθ’ ότι την προηγούμενη χρονιά υπέστησαν μεγάλη ζημιά στα αιγοπρόβατα.

           Πετρογέφυρα: Το μονότοξο πετρογέφυρο μήκους 23 μέτρων και πλάτους 3 μέτρων χτίσθηκε το 1910 για διάβαση του ποταμού Παλιομάγερο, παραπόταμο του Πραμόριτσα, μεταξύ των κοινοτήτων Μαέρης και Λουντζίου, με τη συνδρομή των κατοίκων του χωριού, των ξενιτεμένων Δασυλλιωτών της Αμερικής, με εράνους των πλησιόχωρων χωριών, από έσοδα αρχιερατικής λειτουργίας στον Πεντάλοφο  του Μητροπολίτη Σισανίου και Σιατίστης Ιεροθέου. Ως αμοιβή για την κατασκευή της γέφυρας αποφασίστηκαν να δοθούν στους Ζουπανιώτες εργολάβους Νικόλαο Μπαμπαλή και Παύλο Μούρτζιο 75 οθωμανικές λίρες, δύο φορτία οίνου, τρία σφάγια και 10 οκάδες ρακή. Το σχεδιογράφημα χάραξε ο εκ Λιμποχόβου (Δίλοφος) Γεώργιος Τζιούφας.

Εγκρίνεται στις 20-4-36 η δημοπρασία  για επισκευή της γέφυρας στη θέση «Παληομάγειρο» Δασυλλίου. Μειοδότης ήταν ο Γεώργιος Μεσίκας με ποσό 8.000 δραχμών.

Η κοινότης Δασυλλίου στις 8-10-36 αναφέρει στο Νομάρχη Κοζάνης ότι «επί της οδού μεταξύ των κοινοτήτων Δασυλλίου, Καλλονής και Τρικόρφου και επί του παραποτάμου του Αλιάκμονος «Παληομαγείρου» υπάρχει λιθίνη γέφυρα τοξοειδής, καλλιτεχνική, με στερεωτάτας βάσεις και τοιχώματα, η οποία όμως έχει απόλυτο ανάγκη επισκευής καθόσον λόγω απορίας της κοινότητος Δασυλλίου προς διάθεση κονδυλίου έχει φθαρεί η επισκύρωση και τα εκατέρωθεν αυτής προφυλακτικά περιτειχίσματα. Επειδή η  γέφυρα εκ της θέσεώς της εξυπηρετεί όχι  μόνον τις γειτνιάζουσες κοινότητες αλλά και πολλές άλλες απομεμακρυσμένες και συγκεκριμένα τις κοινότητες Τρικώμου, Κοσματίου, Σπηλαίου, Ζιάκα κλπ οινοπαραγωγούς, καθόσον τα προϊόντα των οι κάτοικοι  μετακομίζουν  προς πώληση  στον  Πεντάλοφο Βοΐου και στις πέριξ αυτής κοινότητες, εξ άλλου δε διευκολύνει τους κατοίκους των πέριξ του  Πενταλόφου κοινοτήτων κατά την μετάβασήν των, ιδία κατά τη χειμερινή περίοδο, στο  Πρωτοδικείο και σε άλλες Δημόσιες Αρχές Γρεβενών. Το ταμείο οδοποιίας Νομού στις 23-11-33  είχε ψηφίσει πίστωση 20 χιλ. δραχμών δια το έργον. Μη χορηγηθείσης της πιστώσεως ανατέθηκε η εκτέλεση  του έργου στο  Επαρχιακό Ταμείο Οδοποιίας, το οποίο διέθεσε ποσό ασήμαντο (8 χιλ. δραχμών) για την περίφραξη και επισκευή της γέφυρας». Ζητά τη χρηματοδότηση προκειμένου να εκτελεσθεί το επείγον τούτο κοινωφελές έργο.

Ο πρόεδρος της κοινότητας Δασυλλίου Ευάγγ. Παπαδόπουλος στις 13-10-36 αναφέρει  στον  Έπαρχο ότι «τα υλικά δια την τεχνική επισκευή της γέφυρας  «Παλιομάγερο» έχουν μεταφερθεί εγκαίρως υπό των κατοίκων και είναι εκτεθειμένα εντός υδρομύλου, τα οποία δεν είναι  τελείως εξασφαλισμένα τόσο από απόψεως ασφαλείας όσο και εκ των καιρικών μεταβολών και ιδίως της υγρασίας εκ της οποίας καταστρέφεται η υδραυλική άσβεστος (τσιμέντο). Επειδή το ζήτημα της επισκευής του έργου επείγει λόγω του προσεγγίζοντος χειμώνα, παρακαλεί να διατάξει τον αναλαβόντα δια την εκτέλεση του έργου εργολάβο κ. Γεώργιο Μισίκα όπως επισπεύσει την εκτέλεση του έργου».

Αποκατάσταση της γέφυρας στην αρχική μορφή, τη στατική ισορροπία καθώς και τη  διατήρηση της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας  πραγματοποιήθηκε το Σεπτέμβριο του 2013 με δαπάνη 300.000 ευρώ (http://www.star-fm.gr)

Πεσόντες: α) Μικρασιατική καταστροφή. Τα αδέλφια Πέτρος και Θωμάς Δημητρίου Γερασόπουλος. β) Ελληνοϊταλικός πόλεμος. Καλύβας Χριστόφορος του Αναστασίου, γεννήθηκε στο  Δασύλλιο το 1915. Στρατιώτης  της Α΄Δ/νσεως Έργων Φρουρείου Θεσ/νίκης. Πέθανε στο  8^ο Στρ. Νοσοκομείο Θεσ/νίκης 9-2-41 (ΔΙΣ σελ. 185). γ) Κατοχική περίοδος 1941-1944. Βασ. Κων. Χαριζόπουλος, Παύλος Ευαγ. Σκόδρας και Θεόδωρος Θωμά Τζάμος δ) Εμφύλιος σπαραγμός 1946-49. Δημήτριος Ευαγ. Σκόδρας, Αναστάσιος Ευαγ. Σκόδρας, Στέργιος Νικ. Σκόδρας. Ελευθερία Στερ. Σκόδρα. Ευάγγελος Κ.Τασιούλας, Ευάγγελος Στεργ. Τζάμος. Νικόλαος Χρηστ. Χαριζόπουλος[5].

Πληθυσμός: 1913=318. 1920=279. 1928=281. 1940=316. 1951=149. 1961=149. 1971=73.1981=79. 1991=84. 2001=43. 2011=12. (105^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς με την απογραφή του 2011).

Σύλλογοι: Φιλοπρόοδος Αδελφότης Μαγεριωτών Κωνσταντινουπόλεως “O  Άγιος Νικόλαος” 1893. Φιλοπρόοδος Ένωση Μαγεριωτών Αμερικής “Η Αγία Παρασκευή” 1908. Φιλοπρόοδος Ένωσις Δασυλλιωτών “H Αγία Παρασκευή” (30-3-28). Φιλοπροοδευτική Ένωση Δασυλλιωτών “Η Αγία Παρασκευή” με έτος ιδρύσεως το 1976. Ποδοσφαιρικός αγώνας μεταξύ των ομάδων “Ερμής” Δασυλλίου με “Ατρόμητο” Διλόφου έληξε 0-0 (Εφημερίς το Βόιον αριθμ. Φύλλου 20 έτος 1930).

---

[1]Τάνια Αποστόλου: Η εκπαίδευση στην επαρχία Βοΐου (Ανασελίτσης) στην περίοδο του μεσοπολέμου. Μεταπτυχιακή εργασία ΠΔΜ 2015.

[2]Δημοτικό Σαχολείο Χορηγού.

[3] Τάνια Αποστόλου: Η εκπαίδευση στην επαρχία Βοΐου (Ανασελίτσης) στην περίοδο του μεσοπολέμου. Μεταπτυχιακή εργασία ΠΔΜ 2015.

[4] Δημοτικό Σχολείο Πολυδέντρου.

[5] Περισσότερα: 1)Αλέξανδρου Κ. Αδαμίδη. ΤΟ ΔΑΣΥΛΛΙΟ ΝΟΜΟΥ ΓΡΕΒΕΝΩΝ. Έκδοση της Φιλοπροοδευτικής Ένωσης Δασυλλιωτών «Η Αγία Παρασκευή» Θεσσαλονίκη 1989 σελ.96. 2)Τουριστικός Οδηγός Ν. Γρεβενών. Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Γρεβενών 2002

.3) Κώστας Θ.Χαριζόπουλος «ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ Περιοχής Δασυλλίου Γρεβενών». Έκδοση Πολιτιστικού Συνδέσμου των Απανταχού Δασυλλιωτών «ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ»

4.Προσωπικό Αρχείο